Ο θησαυρός των άγριων χόρτων της ελληνικής γης

 Ο θησαυρός των άγριων χόρτων της ελληνικής γης

Τα χόρτα, µια από τις πολυτιµότερες τροφές της παραδοσιακής µας διατροφής και από τις βασικότερες της μεσογειακής, είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά αλλά δυστυχώς ξεχασμένα από πολλούς. Πρόκειται για φυσικά «φάρμακα» αφού σύμφωνα με μελέτες, έχουν ευεργετικές ιδιότητες σε διάφορες παθήσεις.

Τα φαγώσιμα αγριόχορτα φυτρώνουν σχεδόν παντού στην Ελλάδα όπου υπάρχει χώμα, χωρίς καμία προσπάθεια και ανθρώπινη παρέμβαση. Η κατανάλωσή τους έχει ιστορία 2500 χρόνων και περισσότερο. Βρίσκουμε μαρτυρίες γι’αυτά στο Θεόφραστο, τον Διοκουρίδη, τον Πλούταρχο και πολλούς άλλους. Έρχονται όμως ξανά στο προσκήνιο μετά από έρευνες που έδειξαν ότι οι μεσογειακοί λαοί και ιδιαίτερα οι Κρητικοί οφείλουν την καλή τους υγεία στην κατανάλωση άγριων χόρτων. Κάποτε η συλλογή τους είχε πάρει διαστάσεις εθνικού σπορ αλλά μετά παραγκωνίστηκε. Στις μέρες μας πολλοί είναι αυτοί - ακόμη και καταξιωμένοι σεφ -που ασχολούνται ξανά μαζί τους  βάζοντάς τα  στις κατσαρόλες και το τραπέζι μας.

 Τα χόρτα που φυτρώνουν στους αγρούς είναι ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνη C, φλαβονοειδή, πολυφαινόλες, Ω3 λιπαρά οξέα και σε α-λινολενικό οξύ, συστατικά που συνεισφέρουν σημαντικά στην αντιοξειδωτική ικανότητα του οργανισμού. Περιέχουν επίσης μεγάλες ποσότητες φυτικών ινών που συμβάλλουν στην πέψη και την ομαλή λειτουργία του εντέρου, δεν περιέχουν λίπη και έχουν ελάχιστες θερμίδες. Σίδηρος, ασβέστιο, μέταλλα και πολλές άλλες πολύτιμες ουσίες υπάρχουν στα εκατοντάδες είδη βρώσιμης χλωρίδας.  Ο Αντώνης Καφάτος, καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στην  Κλινική Προληπτικής Ιατρικής και  Διατροφής στην Ιατρική Σχoλή του Πανεπιστημίου Κρήτης που έχει μελετήσει σε βάθος τα άγρια χόρτα και τα οφέλη τους για την υγεία του οργανισμού, αναφέρει σε δημοσίευσή του: «σε ανάλυση 70 λαχανικών που κάναμε πρόσφατα  στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, βρήκαμε ότι τα άγρια χόρτα είναι αυτά που προφυλάσσουν περισσότερο από τους καρκίνους και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Περιέχουν πολλές αντιοξειδωτικές ουσίες, που μας προφυλάσσουν από το οξειδωτικό στρες, το οποίο είναι υπεύθυνο για την καρκινογένεση και την αθηρωμάτωση. Ακόμα, περιέχουν ιχνοστοιχεία που βοηθούν τα ένζυμα του οργανισμού να δράσουν και να ενισχύσουν την άμυνά μας. Επιπλέον, προστατεύουν την κυτταρική μεμβράνη και το DΝΑ από τοξικούς παράγοντες, όπως είναι οι διοξίνες. Οι παλιοί αγρότες, που αναμείγνυαν 20-30 διαφορετικά είδη χόρτων στις πίτες που έφτιαχναν καθημερινά, έπρατταν πολύ σοφά».

 

Tα πιο κοινά άγρια χόρτα  της ελληνικής γης:

 Αγριοζοχός (πικρίθρα, κουφολάχανο)

Φυτρώνει σχεδόν παντού τόσο σε ακαλλιέργητα όσο και σε καλλιεργημένα εδάφη. Η γεύση των φύλλων του είναι λίγο πικρή. Τρώγονται ωμά σε σαλάτες, σε χορτόπιτες αλλά και βραστά ή σε μαγειρευτά συνδυασμένα με κρέας.

 

Ζοχός (τσόχος, σφογκός)

Μαζεύεται από τις αρχές του φθινοπώρου μέχρι το τέλος της άνοιξης και έχει γλυκιά γεύση. Συμπληρώνει τις χορτόπιτες και τα «τσιγαριαστά» χόρτα αλλά τρώγεται και βραστός με μπόλικο λεμόνι.

 

Βρούβα (σινάπι)

Μεγάλη οικογένεια δημοφιλών χόρτων με πικάντικη έντονη γεύση που τρώγονται βραστά με ξύδι ή σε χορτόπιτες. Καλλιεργείται και για τους σπόρους που χρησιμεύουν στην παρασκευή μουστάρδας.

 

Ραδίκι (πικραλίδα, λαδάκι,παπαρόλα)

Ανάλογα την περιοχή που φυτρώνει έχει και άλλο τοπωνύμιο. Μπορεί να έχουν είτε πικρή είτε γλυκιά γεύση και γίνονται κυρίως βραστά.

 

Μολόχα-(αμπελόχα)

Τα φύλλα της τρώγονται βραστά μαζί με άλλα χόρτα, ή γίνονται ντολμαδάκια.

 

Μυρώνι (κτενόχορτο της Αφροδίτης, σκαντζίκι, μυριαλίδα)

Το χρησιμοποιούμε κυρίως σε πίτες αλλά και σαν μυρωδικό σε φρέσκιες σαλάτες και σάλτσες.

 

Αγριόσκορδο (αγριόπρασο)

Έχει πικάντικη γεύση, μπαίνει σε λαχανόπιτες, σε φρέσκιες σαλάτες, σε σάλτσες  και σε φρικασέ.

 

Ταραξάκος.  (δόντι του λιονταριού, πικροράδικο, αγριομάρουλο

Χόρτο –φάρμακο, ιδιαίτερα για τη χοληστερίνη και την αποτοξίνωση του συκωτιού. Έχει λεπτή, πικρή γεύση, γίνεται βραστό και το ζουμί του πίνεται πολύ ωραία με λεμόνι. Μπαίνει επίσης σε πίτες και μαγειρευτά .

 

Άγρια ρόκα (αζούματο)

Έχει πιπεράτη γεύση και τρώγεται ωμή κυρίως σε σαλάτες.

 

Τσουκνίδα (αγκινίδα ,κνίθα,τσούχνα)

Υπάρχουν διάφορα είδη όλες όμως έχουν γλυκιά γεύση. Οι τρυφερές κορφές μπαίνουν σε πίτες και στα τσιγαριστά χόρτα.

 

Ασκόλυμπρος (σκολιάμπρι, σκόλιαντρος, ασπράγκαθο)

Αγκαθωτό ψηλό χόρτο που όλα τα μέρη του τρώγονται.. Γίνεται βραστός αλλά είναι νοστιμότερος  φρικασέ με αρνί ή κατσίκι ή ακόμη και τουρσί.

 

Σταμναγκάθι

Το άγριο έχει πολύ ιδιαίτερη, ελάχιστα πικρή γεύση.  Γίνεται βραστό, φρικασέ ή τρώγεται ωμό σε σαλάτα.

 

Λάπαθο (ξυνολάπατο, ξινήθρα)

Με ελαφρά ξινή γεύση, συμπληρώνει πίτες και από τα φύλλα του φτιάχνουν  ντολμάδες.

 

Παπαρούνα-(κουτσουνάδα, κοκκινούδα)

Τα φύλλα και οι βλαστοί βράζονται και τρώγονται σκέτα ή με άλλα χόρτα. Χρησιμοποιείται ακόμα σε χορτόπιτες μαζί με άλλα μυρωδικά.

 

Κρίταμο

Ωμό έχει ελαφρώς πικάντικη γεύση, βρασμένο είναι πιο αλμυρό και συνηθίζεται και ως τουρσί.

 

Άγρια σπαράγγια (σφαράγια, σπαραγγούδια, φρύγανα, κουτσαγρέλια)

Τα τρυφερά πρώιμα βλαστάρια τρώγονται ωμά σαν σαλάτα, ελαφρώς βρασμένα ή μπαίνουν σε ομελέτες και σάλτσες.

 

Αντράκλα (γλιστρίδα, σκλιμίτσα, τρέβα, χοιροβότανο)

Οι τρυφερές κορφές της τρώγονται συνήθως ωμές σε  σαλάτα ή μαγειρεύονται γιαχνί.

 

Σέσκουλο (σέσκλο, γλυκορίζι)

Έχει γλυκιά γεύση, τρώγεται ωμό σε σαλάτα ή μαγειρεύεται μαζί με μυρωδικά, λαχανικά και ρύζι. Γίνονται και ντολμαδάκια και φυσικά χρησιμοποιούνται και σε χορτόπιτες.

 

Καυκαλήθρα (μοσχολάχανο, καυκαλίδα, αγριοκουτσουνάδα)

Τη χρησιμοποιούμε κυρίως σε πίτες αλλά και σαν μυρωδικό σε φασολάδες και σάλτσες.